Veritabanında veriye hızlı erişimi sağlamak için kullanılan bir veri yapısıdır.

Sorgu performansını artırmak ve veri arama süresini minimize etmek için.

İndeksler, verinin hızla sorgulanabileceği bir yapıda anahtar-değer çiftleri olarak saklanır.

Veriyi fiziksel olarak sıralayarak depolar. Her veritabanı tablosunda sadece bir tane bulunabilir.

Veriyi fiziksel olarak sıralamaz, ayrı bir yerde anahtar-değer çiftleri olarak saklanır.

Verinin ekleme, güncelleme ve silme işlemleri sırasında indekslerin de güncellenmesi gerektiğinden bu işlemlerin yavaşlamasına neden olabilir.

Dengeleme ağaç yapısını kullanan ve veritabanı indekslemede yaygın olarak kullanılan bir indeks türüdür.

Sütun değerlerini bit dizisi olarak temsil eden bir indeks türüdür. Genellikle düşük kardinaliteye sahip sütunlar için kullanılır.

Sıkça sorgulanan, WHERE koşullarında kullanılan ve yüksek kardinaliteye sahip sütunlar genellikle indekslenmelidir.

İndeks kullanılmadan tablodaki tüm satırların tarandığı bir sorgu türüdür.

İki veya daha fazla sütunu kapsayan bir indekstir.

Sütunun kardinalitesi, sorgu performansı, verinin değişiklik sıklığı.

Sadece bazı anahtar değerleri için gösterici içeren bir indeks türüdür.

Her anahtar değeri için bir gösterici içeren bir indeks türüdür.

İndeks parçalanmışsa veya performans sorunları yaşandığında.

İndekslenen sütundaki benzersiz değerlerin sayısıdır.

Anahtar değerlerini hash fonksiyonuyla hash değerlerine dönüştüren bir indeks türüdür.

Sorgu çalışma zamanı boyunca otomatik olarak ayarlanabilen ve optimize edilen bir indeks türüdür.

İndeks verisinin fiziksel depolama altyapısında sürekliliğinin bozulması durumudur.

Bir sorgunun tüm sütunlarına cevap verebilen indekstir.

Veritabanında bir veya birden fazla işlemi içeren mantıklı bir iş birimidir.

Atomicity (Atomiklik), Consistency (Tutarlılık), Isolation (İzolasyon) ve Durability (Kalıcılık).

Transaksiyonun ya tamamen gerçekleşmesi ya da hiç gerçekleşmemesi ilkesidir.

Transaksiyon öncesi ve sonrası veritabanının tutarlı bir durumda olmasını garantiler.

Eşzamanlı çalışan transaksiyonların birbirinden izole edilerek, bir transaksiyonun diğerine etki etmemesi ilkesidir.

Transaksiyon tamamlandıktan sonra yapılan değişikliklerin kalıcı olması ilkesidir.

Sistem hataları, uygulama hataları, eşzamanlılık kontrolü çakışmaları.

Transaksiyonun başarıyla tamamlandığını ve yapılan değişikliklerin veritabanına kalıcı olarak yazıldığını belirten işlemdir.

Transaksiyonun başarısız olması durumunda yapılan değişiklikleri geri alma işlemidir.

İki veya daha fazla transaksiyonun, birbirlerinin tamamlanmasını beklediği bir durumdur.

Transaksiyon içerisinde belirlenen bir noktadır ve hata durumunda bu noktaya kadar geri dönülmesini sağlar.

Read Uncommitted, Read Committed, Repeatable Read ve Serializable.

Bir transaksiyonun, diğer transaksiyonlar tarafından henüz commit edilmemiş değişiklikleri okuyabildiği izolasyon seviyesidir.

Bir transaksiyonun sadece commit edilmiş değişiklikleri okuyabildiği izolasyon seviyesidir.

Bir transaksiyon sırasında okunan verinin, bu transaksiyon sırasında değiştirilmediğini garantileyen izolasyon seviyesidir.

Transaksiyonların sıralı bir şekilde gerçekleştirildiği en yüksek izolasyon seviyesidir.

Dağıtık transaksiyonların tüm katılımcılar arasında güvenli bir şekilde commit veya rollback yapılmasını koordine eden bir protokoldür.

Sistem çökmeleri veya hatalar durumunda veritabanının kurtarılabilmesi için gereklidir.

Birden fazla transaksiyonun eşzamanlı çalışmasının ve veritabanı bütünlüğünün korunmasının yönetimidir.

Transaksiyonların çakışma olmadan tamamlandığı varsayımıyla çalışan bir eşzamanlılık kontrol yöntemidir.

Verinin bir kopyasının, veri kaybı veya bozulma durumunda geri yükleme amacıyla saklanmasıdır.

Tam yedekleme (full backup), artımlı yedekleme (incremental backup) ve farklı yedekleme (differential backup) başlıca stratejilerdir.

Veritabanının tamamının yedeklenmesidir.

Son yedeklemeden bu yana yapılan değişiklikleri yedekler.

Son tam yedeklemeden bu yana yapılan değişiklikleri yedekler.

Veritabanı büyüklüğüne, değişiklik sıklığına ve veri kaybına toleransa bağlı olarak değişir.

Güvende olmalarını sağlamak için farklı bir fiziksel konumda veya bulutta saklanmalıdır.

Yetkisiz erişimi ve veri ihlalini engellemek için.

Bir hata, sistem çökmesi veya veri kaybı durumunda veritabanının önceki bir durumuna geri getirilmesi işlemidir.

Veri kaybı toleransının bir ölçüsüdür ve son yedekleme ile gerçek veri kaybı arasındaki zamanı belirtir.

Bir kesinti sonrası hizmetin ne kadar süre içinde geri getirilmesi gerektiğini belirten bir ölçüttür.

Veritabanının çalışmadığı bir durumda gerçekleştirilen yedekleme türüdür.

Veritabanının aktif olarak çalıştığı bir durumda gerçekleştirilen yedekleme türüdür.

Acronis, Veeam, Symantec Backup Exec, Oracle RMAN gibi birçok farklı yedekleme yazılımı bulunmaktadır.

Yedeklerin bütünlüğünü ve geri yüklenebilirliğini kontrol etmek için düzenli olarak geri yükleme testleri yapılır.

Veritabanının belirli bir zaman noktasına geri getirilmesi işlemidir.

Yedekleme yazılımları genellikle veri bütünlüğünü kontrol eden mekanizmalara sahiptir.

Veritabanının belirli bir zaman noktasındaki durumunun bir görüntüsüdür.

Değişiklikleri yansıtmak için transaksiyon loglarının düzenli olarak başka bir sunucuya kopyalandığı bir yedekleme yöntemidir.

Yedeklemeler genellikle düşük iş yükü zamanlarında veya veritabanı trafiğinin az olduğu zamanlarda yapılır.

Veritabanı içeriğinin korunmasını, yetkisiz erişimlerin engellenmesini ve veri bütünlüğünün sağlanmasını ifade eder.

Kimlik doğrulama, yetkilendirme, şifreleme, denetim ve günlükleme.

Kullanıcının iddia ettiği kimliğin doğruluğunun kontrol edilmesi işlemidir.

Bir kullanıcının veritabanındaki belirli kaynaklara veya işlemlere erişim yetkisinin olup olmadığının kontrolüdür.

Veriye yetkisiz erişimi engellemek için verinin kodlanması işlemidir.

Yetkisiz kişilerin SQL sorgularını manipüle ederek veritabanına zararlı komutlar göndermesidir.

Hassas verilerin gerçek değerlerinin gizlenerek değiştirilmesi işlemidir.

Veritabanına gelen trafiği izleyen ve zararlı trafiği engelleyen bir güvenlik çözümüdür.

Veritabanındaki işlemleri takip etmek için tutulan kayıttır.

Kullanıcının sadece belirli satırlara erişimine izin veren bir güvenlik önlemidir.

Hassas verilerin yetkisiz kişiler tarafından erişilmesini veya paylaşılmasını engelleyen bir yaklaşımdır.

Veritabanı aktivitesinin sürekli olarak izlenmesi ve potansiyel güvenlik tehditlerinin tespit edilmesidir.

Roller, kullanıcılara belirli izinleri kolayca atamak ve yönetmek için kullanılır.

Veritabanının dinlenme sırasında şifrelenmesini sağlayan bir şifreleme yöntemidir.

Depolanmış verinin şifrelenmesidir.

Veri transferi sırasında verinin şifrelenmesidir.

Yetkisiz kullanıcıların yetki seviyelerini artırarak erişim haklarını genişletmeye çalışmasıdır.

Kullanıcılara erişim haklarını roller üzerinden atanmasını sağlayan bir yönetim modelidir.

Veritabanı yazılımındaki güvenlik açıklarını kapatmak için yapılan güncellemelerdir.

Hassas bilgilerin gizlenerek görüntülenmesidir.

Geleneksel ilişkisel veritabanı modeline uymayan, genellikle dağıtık veri depolama sistemlerine verilen isimdir.

Fiziksel olarak farklı lokasyonlarda bulunan fakat birlikte çalışarak tek bir veritabanı gibi davranan veritabanı sistemlerine denir.

Dağıtık veritabanı sistemlerinin eş zamanlılık (consistency), erişilebilirlik (availability) ve bölge toleransı (partition tolerance) arasında en fazla ikisini garanti edebileceğini belirten bir ilkedir.

Büyük bir veritabanını daha küçük parçalara bölme ve bu parçaları farklı sunucularda saklama yöntemidir.

Veritabanının kopyalarının birden fazla sunucuda tutulması işlemidir.

Dağıtık sistemlerde, tüm kopyaların bir noktada aynı değeri alacağı, fakat bu sürecin zaman alabileceği anlamına gelir.

NoSQL ve geniş ölçekli dağıtık veritabanıdır.

Amazon Web Services (AWS).

Dağıtık veritabanları için tasarlanmış, Eventually Consistent prensibine dayalı bir veritabanı modelidir.

“Leader”, yazma işlemleri için ana kaynak olarak hizmet ederken, “follower”lar bu veriyi replike eden ve genellikle okuma işlemleri için kullanılan kopyalardır.

İşlemi tamamlamak veya bir değeri doğrulamak için gereken minimum kopya sayısını ifade eder.

Yüksek mevcudiyetli, dağıtık SQL veritabanıdır.

Dağıtık bir NoSQL veritabanıdır.

Bir sunucunun başarısız olması durumunda trafiğin otomatik olarak diğer sunuculara yönlendirilmesi işlemidir.

Belge tabanlı bir NoSQL veritabanı sistemidir.

Dağıtık sistemlerde konsensüs algoritması olarak kullanılırlar.

Atomiklik (Atomicity), Tutarlılık (Consistency), İzole edilmişlik (Isolation) ve Dayanıklılık (Durability) prensiplerini ifade eder.

Dağıtık sistemlerde işlemlerin doğruluğunu ve bütünlüğünü garanti altına almak için kullanılan bir protokoldür.

Dağıtık sistemlerde düğümler arasında bilgi paylaşımı için kullanılan bir iletişim protokolüdür.

Büyük ölçekli dağıtık veri depolama için tasarlanmış bir NoSQL veritabanıdır.

Veritabanının performansını, güvenilirliğini ve veri erişim hızını artırmak için yapılan teknik ve stratejik iyileştirmeler bütünüdür.

Veritabanındaki sorgu performansını artırmak için kullanılan bir yapıdır; bu sayede verilere erişim süresi kısaltılır.

Veritabanı sorgularının nasıl çalıştırılacağını belirten adımların ve stratejilerin özeti.

Normalizasyon, veri tekrarını azaltır, bu da veri bütünlüğünü artırır fakat bazen sorgu performansını azaltabilir.

Veritabanı performansını artırmak amacıyla yapısal değişiklikler yapma sürecidir; genellikle sorgu hızını artırmak için kullanılır.

Büyük veritabanı tablolarını daha yönetilebilir ve erişilebilir parçalara bölme işlemidir.

Sık kullanılan veriyi hafızada tutarak veritabanına erişim hızını artırır.

Veriyi sadece gerektiğinde yükleyen bir tekniktir, bu sayede gereksiz yüklemelerden kaçınılır.

Birden fazla veri kaydını tek bir işlemle veritabanına eklemek için kullanılır, bu sayede performans artar.

Önceden oluşturulmuş veritabanı bağlantılarını yeniden kullanarak performansı optimize eden bir tekniktir.

“Query Optimizer”.

İki veya daha fazla işlemin birbirlerini beklemesi sonucu oluşan durumdur, bu durum veritabanı performansını olumsuz etkiler.

Veritabanı performansını analiz eden ve optimizasyon önerileri sunan bir araç.

Veritabanında yüksek trafiğe veya yoğun işleme maruz kalan bölge.

"SHOW INDEXES".

Örneğin, Redis ve SAP HANA.

Mevcut veritabanı sunucusunun donanımını (CPU, RAM vb.) artırmak için yapılan bir optimizasyon yöntemidir.

Ek sunucular ekleyerek veritabanı yükünü dağıtmak için yapılan bir optimizasyon yöntemidir.

Genellikle “Index Scan”, “Table Scan”den daha hızlıdır.

Okuma yükünü dağıtarak ve yüksek erişilebilirlik sağlayarak performansı artırır.

Tablolar arasında ilişkiler kurularak verinin depolandığı veritabanı tipidir. SQL tabanlı sorgularla çalışır.

Geleneksel tablo tabanlı yapıları kullanmayan, genellikle büyük veri ve gerçek zamanlı uygulamalar için tasarlanmış veritabanı tipidir.

Key-Value Store (Anahtar-Değer Mağazası) olarak da bilinen NoSQL veritabanları.

JSON veya XML gibi döküman formatlarında veri depolayan NoSQL veritabanı tipidir.

Büyük ölçekli analizler ve sütun üzerinde işlem yapma gereksinimi olan durumlarda tercih edilir.

Veri öğeleri arasındaki ilişkileri grafik olarak depolayan ve sorgulayan veritabanı tipidir.

Nesneler ve onların ilişkileri üzerine kurulu olan, nesne yönelimli programlama dilleriyle entegrasyonu kolay veritabanı tipidir.

Ağaç yapısında, ana-bağlı ilişkileri ile veriyi depolar.

Veriyi ana bellekte (RAM) depolayan ve bu sayede yüksek performanslı erişim sağlayan veritabanı tipidir.

İlişkisel veritabanı.

Döküman tabanlı NoSQL veritabanı.

Sütun tabanlı NoSQL veritabanı.

Anahtar-Değer Mağazası NoSQL veritabanı.

Graf veritabanı.

SQL (Structured Query Language).

Sütun tabanlı NoSQL veritabanı.

Büyük miktarda veriyi depolamak için kullanılan sütun tabanlı NoSQL veritabanı tipidir.

OLAP, karmaşık sorgular için analitik işlemler üzerine odaklanırken, OLTP günlük işlem verileri üzerine odaklanır.

Genellikle tek bir tabloya benzeyen yapıda, düz metin dosyasında depolanan veritabanı tipidir.

Önceden tanımlanmış bir dizi SQL komutunun veritabanı sunucusunda saklandığı ve ihtiyaç duyulduğunda çağrılabildiği bir rutindir.

Veritabanında belirli bir olayın gerçekleşmesi sonucu otomatik olarak çalışan bir prosedürdür.

Performans artışı, tekrar kullanılabilirlik, kodun merkezileştirilmesi ve güvenliğin artırılmasıdır.

“CREATE PROCEDURE”

"EXECUTE" ya da “CALL".

"INSERT", “UPDATE", ve “DELETE" olaylarına yanıt olarak.

Belirli bir SQL komutu çalıştırıldıktan sonra otomatik olarak çalışan trigger tipidir.

Belirli bir SQL komutu çalıştırılmadan hemen önce otomatik olarak çalışan trigger tipidir.

Bir trigger’ın kendisinin tekrar tetiklenmesine neden olan trigger tipidir.

Trigger’lar belirli bir olaya yanıt olarak otomatik çalışırken, Stored Procedure’lar manuel olarak çalıştırılır.

Genellikle SQL ile yazılırlar fakat bazı veritabanı sistemleri, diğer dillerde (örn. PL/SQL, T-SQL) yazılmasına izin verir.

Bir olayın gerçekleşmesi yerine çalışan trigger tipidir, genellikle view’lerle kullanılır.

Çok sayıda veya karmaşık trigger’lar, veritabanı işlemlerini yavaşlatabilir veya beklenmeyen yan etkilere neden olabilir.

Dinamik değerlerle çalışabilmek ve daha esnek sorgular oluşturabilmek için.

Stored Procedure veya Trigger içinde bir hata oluştuğunda özel hata mesajları fırlatmak için kullanılır.

Evet, genellikle bir işlem sonucunu belirtmek veya bir değer döndürmek için kullanılır.

"ALTER PROCEDURE.”

Hayır, trigger’lar view’lerde de kullanılabilir.

Birden fazla satır üzerinde teker teker işlem yapmak için kullanılır.

Veritabanı yetkilendirme izinlerine bağlı olarak, genellikle veritabanı yöneticileri veya yetkilendirilmiş kullanıcılar.

Veritabanı performansını ve kapasitesini artırmak veya değişen ihtiyaçlara yanıt vermek için yapılan veritabanı yapısal ve performans iyileştirmelerine denir.

Mevcut donanımın kaynaklarını (CPU, RAM, depolama) artırarak veritabanı kapasitesini ve performansını iyileştirmektir.

Ek sunucular veya düğümler ekleyerek veritabanı yükünü dağıtarak kapasiteyi ve performansı artırmaktır.

Veritabanı verisinin bir veya birden fazla yedek kopyasının oluşturulmasıdır.

Büyük veritabanı tablolarını daha küçük, yönetilebilir parçalara ayırarak sorgu performansını artırmak için kullanılır.

Veritabanının farklı parçalarını farklı sunucularda saklamaktır.

Disk I/O, CPU kullanımı, RAM kullanımı, ağ gecikmesi, sorgu süreleri gibi metrikler.

Dikey ölçeklendirme donanım kaynaklarını artırırken, yatay ölçeklendirme daha fazla makine ekler.

Gelen istekleri farklı veritabanı sunucularına dağıtarak yükü dengeler.

Sık sık erişilen veriyi hızla geri almak için bellekte saklanır, bu da sorgu sürelerini kısaltır.

Okuma yükünü dağıtmak için bir ana veritabanından bir veya daha fazla kopya oluşturulur.

Bir ana (master) veritabanından değişikliklerin bir veya daha fazla yedek (slave) veritabanına kopyalandığı yapı.

Sistem içerisinde yoğun sorgu veya işlem gören, performans darboğazı oluşturan bölge.

Genellikle dikey ölçeklendirme (scale-up) daha maliyetlidir, çünkü yüksek performanslı donanım gerektirir.

Artan veri bütünlüğü zorlukları, transaksiyon yönetimi, sorgu optimizasyonu ve sistem karmaşıklığı nedeniyle.

ACID özellikleri, replikasyon stratejileri ve uygun izolasyon seviyeleri ile.

İhtiyaca göre otomatik olarak kaynakların artırılıp azaltılmasıdır.

Ana sistemin başarısız olması durumunda trafiği başka bir sisteme yönlendiren bir yedeklilik stratejisidir.

Amazon RDS, Apache Cassandra, MySQL Cluster, Oracle RAC gibi veritabanı yönetim sistemleri ve teknolojileri.

Sorgu süreleri, sistemin dayanıklılığı, veri bütünlüğü ve sistem performansı.

Doğru ve güvenilir kararlar almak için doğru ve tutarlı verilere ihtiyaç duyulmaktadır.

Verinin doğruluğu, tutarlılığı ve güvenilirliğinin korunmasıdır.

Doğru ve güvenilir kararlar almak için doğru ve tutarlı verilere ihtiyaç duyulmaktadır.

Bir veritabanında, birincil anahtarın benzersiz ve NULL olmadığını garanti eden bütünlük türüdür.

İki tablo arasındaki ilişkinin bütünlüğünün korunmasını ifade eder.

Hatalı girişler, sistem hataları, veri aktarım hataları ve kötü amaçlı aktiviteler.

İş kurallarına ve politikalarına dayalı olarak tanımlanan özel bütünlük kısıtlamalarıdır.

Atomicity (Atomiklik), Consistency (Tutarlılık), Isolation (İzolasyon) ve Durability (Dayanıklılık).

Veritabanı tablolarındaki veri bütünlüğünü korumak için kullanılan kural veya kısıtlamadır.

Kısıtlamaların kullanılması, doğrulama kurallarının uygulanması, yedekleme ve düzenli denetimlerle.

Veritabanı yönetim sistemleri (DBMS), veri doğrulama araçları ve veri denetim yazılımları.

Belirli bir sütunda depolanan değerler için koşulları tanımlamak için kullanılan kısıtlamadır.

Referans bütünlüğünü koruyarak ilişkilendirilmiş tablolar arasında geçerli değerlerin tutarlılığını sağlar.

Veri tekrarını azaltarak ve veri arasında tutarlı bir yapı oluşturarak.

Denetim izleri, veri doğrulama araçları ve bütünlük kısıtlamaları ile.

Hatalı veri girişi, sistem hataları, kötü amaçlı saldırılar veya eksik veri bütünlüğü kontrolleri nedeniyle.

Hatalı, eksik veya tutarsız veriyi tespit etmek ve düzeltmek için yapılan süreçtir.

Hatalı girişler, eksik veri, veri çakışmaları ve sistematik hatalar.

Her kaydın benzersiz ve tanımlanabilir olmasını sağlayarak.

Verinin belirli kriterlere veya şartlara uygun olup olmadığının kontrol edilmesidir.

Veritabanının performansını ve organizasyonunu optimize etmek için yapısal değişikliklerin yapılması sürecidir.

Performansı artırmak amacıyla veritabanı normalizasyonunun kısmen geri alınması sürecidir.

Büyük veritabanı tablolarını ve indeksleri yönetilebilir, bağımsız segmentlere bölmek için kullanılan bir tekniktir.

Performansın artırılması, sorgu hızının iyileştirilmesi, yedeklemenin ve geri yüklemenin daha hızlı yapılması.

Bir veritabanının başka bir sunucuda gerçek zamanlı olarak kopyalanmasıdır.

Replikasyon, verinin kopyalarını oluşturmayı amaçlarken, yeniden şekillendirme veritabanı yapısında değişiklikler yapmayı amaçlar.

Eski veya nadiren erişilen veriyi ayrı bir depolama alanına taşıma işlemidir.

Veritabanı şemasını veya yapısal bileşenlerini küçük ve yavaş adımlarla değiştirme sürecidir.

Verinin depolama alanını azaltmak için sıkıştırılmasıdır.

Veri bütünlüğünün korunması.

Veritabanının aktif olduğu bir durumda yapısal değişikliklerin gerçekleştirilmesi sürecidir.

Başlangıçta, performansta düşüşler yaşanabilir, ancak uzun vadede genellikle performans artışı beklenir.

Veriyi bir depolama türünden, formatından veya bilgisayar sisteminden diğerine taşıma işlemidir.

Veritabanı şemasının zamanla yapısal değişikliklere uğramasıdır.

Veri tekrarını azaltmak, veri bütünlüğünü sağlamak ve anlamlı veri organizasyonu oluşturmak için.

Veritabanı dosyalarındaki boşlukları konsolide etme ve sıralama işlemidir.

Performansın artırılması gerektiğinde veya belirli sorguların çok yavaş çalıştığında.

Gereksiz veya kullanılmayan veriyi veritabanından kaldırma işlemidir.

Yedekleme yaparak, dikkatli planlama yaparak ve veri taşıma sırasında doğrulama yaparak.

SQL Server Management Studio, Oracle Enterprise Manager, pgAdmin (PostgreSQL için) gibi veritabanı yönetim araçları.

Büyük, karmaşık ve hızla büyüyen veri kümelerini ifade eden bir terimdir. Bu veri, geleneksel veritabanı yönetim araçlarıyla işlenemez.

Hacim (Volume), Hız (Velocity) ve Çeşitlilik (Variety).

Geleneksel RDBMS sistemlerinden farklı olarak, genellikle ölçeklenebilirlik ve esnek şemalar sunan bir veritabanı türüdür.

Büyük veri setlerini depolamak ve işlemek için açık kaynaklı bir çerçeve.

NoSQL veritabanları, sütun tabanlı veritabanları, belge tabanlı veritabanları ve grafiği tabanlı veritabanları.

Ham ve işlenmiş veriyi büyük miktarda depolayan, yapılandırılmış ve yapılandırılmamış veri kümelerini destekleyen bir depolama sistemidir.

Karar verme, müşteri içgörüsü elde etme, operasyonel verimlilik ve yeni gelir kaynakları oluşturma gibi birçok alanda değer sağlar.

Büyük veri setlerini paralel olarak işlemek için kullanılan bir programlama modeli ve bir Hadoop bileşenidir.

Genellikle, Spark’ın in-memory işleme yeteneği sayesinde Hadoop MapReduce’dan daha hızlı olduğu kabul edilir.

SQL, yapılandırılmış veri için ilişkisel veritabanlarına dayanırken, NoSQL yapılandırılmamış veya yarı yapılandırılmış veri için non-ilişkisel veritabanlarına dayanır.

Büyük veri setlerini inceleyerek değerli bilgiler, içgörüler ve öngörüler elde etme sürecidir.

Cassandra sütun tabanlıdır, MongoDB belge tabanlıdır ve Couchbase anahtar-değer tabanlı bir yapıya sahiptir.

Data Warehouse, yapılandırılmış veri için optimize edilmiş, sorgulanabilir bir veritabanıdır. Data Lake, yapılandırılmış ve yapılandırılmamış veriyi depolayabilir ve genellikle daha ham veri formunda saklar.

Büyük veri kümelerinden örüntüler, eğilimler ve ilişkiler bulmak için kullanılan bir süreçtir.

Apache Kafka, Apache Storm, Spark Streaming.

Veri gizliliği, veri bütünlüğü, erişim kontrolü ve veri kaybı.

Büyük veritabanını daha küçük, daha hızlı ve kolay yönetilebilir parçalara ayırma sürecidir.

Gizlilik, veriye erişim hakkı, veri ayrımcılığı ve şeffaflık.

Veriyi üretildiği yerde işleme kavramıdır. Big Data ile ilişkilidir çünkü verinin kaynağında işlenmesi, merkezi bir konuma aktarmadan önce önemli içgörülerin hızla elde edilmesini sağlar.

Büyük miktarda veriyi belirli aralıklarla işleme koyma yöntemidir.

Veritabanı tasarımı, veri yapılarını, ilişkileri ve kısıtları modellemek ve organize etmek sürecidir.

ER diyagramı, varlıklar, ilişkiler ve veri öğeleri arasındaki bağlantıları görsel olarak temsil eder.

Veritabanındaki veri tekrarını ve karmaşıklığı azaltma sürecidir.

Bir veritabanının tüm sütunlarının atomik ve benzersiz olduğu normal formdur.

Bir anahtar, veritabanındaki kayıtları benzersiz şekilde tanımlamak için kullanılır.

İki veya daha fazla sütunun kombinasyonuyla oluşturulan benzersiz anahtardır.

Bir tabloda, başka bir tablonun anahtar sütununu referans alan sütundur.

Veritabanı sorgularının performansını artırmak için kullanılır.

Atomicity, Consistency, Isolation, Durability; veritabanı işlemlerinin güvenliğini ve bütünlüğünü sağlar.

Veritabanındaki tabloları, alanları ve ilişkileri tanımlayan yapıdır.

SQL, veritabanlarını sorgulamak ve yönetmek için kullanılan bir dil.

Performansı artırmak için normalizasyonun kısmen geri alınması süreci.

Veritabanı tabloları ile programlama dilindeki nesneler arasındaki eşlemedir.

Bir veya daha fazla tablo üzerinden sorgulanarak elde edilen sanal tablodur.

Veritabanında saklanan ve gerektiğinde çağrılan önceden tanımlanmış bir dizi SQL ifadesidir.

Veritabanındaki ilişkilerin tutarlılığını ve doğruluğunu sağlama prensibidir.

DBMS’nin sağladığı yedekleme araçları veya komutları kullanarak.

Veritabanının performansını ve kapasitesini artırmak için yapılan optimizasyonlar.

Belirli bir olaya yanıt olarak otomatik olarak çalışan bir SQL ifadesidir.

Büyük veri, esnek şemalar ve yüksek performans gerektiren durumlar için.

Veritabanı değişikliklerinin ve sürümlerinin takip edilmesi, yönetilmesi ve gerektiğinde geri alınabilmesi için kullanılan bir süreçtir.

Konsistenliği korumak, hataları önlemek ve ekipler arasında daha iyi işbirliği sağlamak için.

Veritabanı şemasındaki veya verisindeki bir değişikliği uygulama sürecidir.

Son yapılan değişiklikleri geri alma işlemidir.

Açık kaynaklı bir veritabanı sürüm kontrol ve migrasyon aracıdır.

Veritabanı migrasyonlarını yönetmek için kullanılan bir araçtır.

Farklı ortamlarda (geliştirme, test, üretim) sürüm farklılıkları, çok sayıda değişiklik ve ekip üyeleri arasında koordinasyon zorlukları nedeniyle.

Mevcut veritabanı şemasının belirli bir sürümüne atıfta bulunan bir terimdir.

Liquibase, Flyway, Redgate SQL Source Control ve diğerleri.

Veritabanına başlangıç verisi eklemek için yapılan bir işlemdir.

Mevcut veritabanı sürümünden sonraki sürüme geçişi ifade eder.

Mevcut veritabanı sürümünden önceki bir sürüme dönmeyi ifade eder.

Farklı özellikler veya değişiklikler üzerinde çalışmak için veritabanı sürümünün farklı kollarını oluşturma işlemidir.

İkisi de değişikliklerin izlenmesi, geri alınması ve yönetilmesi için kullanılır. Genellikle, kod sürüm değişiklikleriyle veritabanı değişiklikleri eş zamanlı olarak yönetilmelidir.

Beklenen veritabanı şeması ile mevcut şema arasındaki farkları ifade eder.

Migrasyonların ve değişikliklerin doğru uygulandığından emin olmak için otomatik ve manuel testler yapılır.

Veritabanının mevcut durumuna odaklanan ve bu durumu hedef alarak değişiklikleri uygulayan bir sürüm yönetimi yaklaşımıdır.

Her bir değişikliği sıralı bir şekilde uygulayan ve veritabanını bir sonraki duruma taşıyan bir sürüm yönetimi yaklaşımıdır.

Veritabanının belirli bir zaman dilimindeki durumunu gösteren bir kopyasıdır.

Veritabanı şemasında küçük ve yavaş adımlarla yapılan değişiklikleri ifade eder.

ER diyagramı, bir veritabanındaki varlıklar, ilişkiler ve bu varlıklar arasındaki ilişkileri görsel olarak temsil eden bir şemadır.

Varlık, bir veritabanında temsil edilen gerçek dünya nesnesidir.

İlişki, iki veya daha fazla varlık arasındaki bağlantıyı gösterir.

Özellik, bir varlık veya ilişkinin spesifik bir özelliğini tanımlayan bilgidir.

İki varlık arasında birçok öğenin diğer varlığın birçok öğesiyle ilişkilendirildiği ilişkidir.

Bir varlığın öğelerinin, diğer varlıkta yalnızca bir öğeyle ilişkilendirildiği ilişkidir.

Varlıklar, ilişkiler, özellikler ve kardinalite notasyonları ERD’nin ana bileşenleridir.

Bağımsız olarak var olamayan ve başka bir varlığa bağımlı olan varlıktır.

Birden çok özellikten oluşan bir yapıdır (örn. Adres: Sokak, Şehir, Posta Kodu).

Diğer özelliklerden hesaplanan veya türetilen özelliktir (örn. Yaş, Doğum Tarihi’nden türetilir).

İki varlık arasındaki ilişkinin “sayısal” doğasını tanımlar

Bir varlığın bir ilişkide mutlaka bulunması gerektiğini belirten bir kavramdır.

Sadece belirli durumlarda kullanılan, genel bağlardan farklı bir ilişki türüdür.

Varlıklar arasındaki ilişkinin doğasını daha iyi açıklamak için kullanılır.

Birden fazla değer alabilen bir özelliktir.

Varlıklar veya ilişkiler arasındaki belirli kural veya sınırlamaları belirtir.

Bir üst tür/varlık kategorisinden türetilen spesifik bir varlık türüdür.

Alt türlerin bir üst türde toplandığı yapıdır.

Bir varlığın veya ilişkinin, başka bir ilişkinin bir parçası olarak tanımlandığı kavramdır.

Bir özelliğin alt özelliklere ayrıldığı yapıdır.

Veritabanı içeriğinin bir veritabanı yönetim sisteminden (DBMS) diğerine taşınması sürecidir.

Teknolojik güncellemeler, performans iyileştirmeleri, maliyet tasarrufları veya iş ihtiyaçları nedeniyle gerekebilir.

Veri uyumsuzluğu, uygulama bağımlılıkları, göç sırasında oluşabilecek kesintiler ve performans sorunları.

ETL, Extract, Transform, Load’ın kısaltmasıdır ve veriyi bir kaynaktan alıp dönüştürerek başka bir hedefe yüklemek için kullanılır. Bu, veritabanı göçü sırasında kullanılan bir yöntemdir.

Göç işlemlerini düşük trafikli zamanlarda gerçekleştirmek, kaynak ve hedef sistemler için doğru donanımı ve ağı kullanmak ile.

Veri şifreleme, güvenli veri aktarım protokolleri kullanma ve hassas verilere erişimi kısıtlama.

AWS Database Migration Service, Oracle Data Pump, Microsoft SQL Server Migration Assistant.

Verinin bir format veya yapıdan diğerine değiştirilmesi sürecidir.

Veri bütünlüğü kontrolü, performans testleri ve uygulama entegrasyon testleri yaparak.

Hedef DBMS’nin, kaynak DBMS’nin desteklediği özelliklere ve sürüme sahip olmasını garantileyerek.

Sistem veya servisin kullanılamadığı süre. Göç işlemlerini dikkatlice planlayarak ve göçü aşamalara bölerek minimize edilir.

Olası veri kaybını önlemek ve göç sırasında karşılaşılan sorunlarda geri dönüş yapabilmek için.

Göç planı, risk değerlendirmesi, veri haritalama dokümanı, test planı ve geri dönüş planı.

Veri uyumsuzluğu, bağımlılık hataları, performans sorunları ve güvenlik endişeleri.

Veri doğrulama kontrolleri, bütünlük kısıtlamaları ve göç sonrası denetimler yaparak.

Mevcut sistemde ciddi performans veya güvenlik sorunları yoksa ve göç maliyeti veya riski çok yüksekse.

Replikasyon, verinin bir veya daha fazla konuma kopyalanmasıdır. Göç, verinin bir konumdan diğerine taşınmasıdır.

Yinelenen veri kopyalarını tanımlama ve kaldırma işlemidir.

Hatalı, eksik veya tutarsız veriyi düzeltmek için.

SQL, veritabanlarında veri sorgulamak, almak, ekleme yapmak ve güncellemek için kullanılan yapılandırılmış sorgulama dilidir.

DDL (Data Definition Language), DML (Data Manipulation Language) ve DCL (Data Control Language).

Veritabanından veri almak için kullanılır.

Sorgulanan veri üzerinde belirli bir kriteri temel alarak filtreleme yapmak için kullanılır.

İki veya daha fazla tabloyu belirli bir kriterde birleştirmek için kullanılır.

“INNER JOIN” sadece eşleşen satırları döndürürken, “LEFT JOIN” ilk tablodaki tüm satırları ve eşleşen satırları döndürür.

Belirli bir özelliğe göre veriyi gruplamak için kullanılır.

Sorgulanan veriyi belirli bir özelliğe göre sıralar.

“GROUP BY” ile oluşturulan gruplar üzerinde koşul belirtmek için kullanılır.

“ALTER TABLE” komutu ile birlikte “ADD COLUMN” ifadesi kullanılır.

Bir tabloda her satırı benzersiz olarak tanımlayan sütundur.

Bir tablonun sütununu, başka bir tablonun “PRIMARY KEY” sütunuyla ilişkilendiren anahtardır.

“CREATE TABLE” ifadesi kullanılarak.

Bir sütundaki tüm değerlerin benzersiz olmasını garanti eder.

Belirli bir nesneyi (tablo, index vb.) veritabanından siler.

Mevcut veritabanı kayıtlarını değiştirmek için kullanılır.

Sorgudan dönen sonuçlardaki benzersiz değerleri getirir.

Veritabanında sorgu performansını artırmak için kullanılır.

Bir sorgu içinde başka bir sorguyu temsil eden ifadedir.

DATE(), NOW(), MONTH(), YEAR(), DAY() vb. gibi fonksiyonlar tarih ve saatle ilgili işlemler için kullanılır.

Bir sütundaki değerin belirli bir değer kümesi içinde olup olmadığını kontrol etmek için kullanılır.

Bir sütundaki değerin bilinmediğini veya mevcut olmadığını gösterir.

“DELETE” ifadesi kullanılarak.

“TRUNCATE” tabloyu hızla boşaltırken, “DELETE” belirli kayıtları siler.

Bir sütundaki değerlerin belirli bir kalıpla eşleşip eşleşmediğini kontrol etmek için kullanılır.

Bir değerin belirli iki değer arasında olup olmadığını kontrol etmek için kullanılır.

Belirli bir sütundaki öğe sayısını döndürür.

Belirli bir koşulun yanlış olduğunu kontrol etmek için kullanılır.

Bir sütundaki değerin otomatik olarak artırılmasını sağlar.

Bir anahtarın bağlı olduğu diğer tablolard

Veritabanı sorgularından dönen sonuçların hızlı erişim için geçici bir depolama alanında saklanması sürecidir.

Sorgu performansının artırılması, veritabanı yükünün azaltılması ve genel sistem tepki süresinin kısaltılması.

Cache politikalarına ve yapılandırmalara bağlı olarak, belirlenen bir süre boyunca veya belirli bir duruma kadar saklanabilir.

Genellikle RAM’de (ana bellekte) saklanır çünkü hızlı erişim için uygundur.

İstenen verinin cache belleğinde bulunduğu ve bu bellekten alındığı durumdur.

İstenen verinin cache belleğinde bulunmadığı ve bu nedenle veritabanından alınması gerektiği durumdur.

Sorgu sonucu caching, nesne seviyesi caching ve tam sayfa caching.

Verinin güncellendiği, cache’in dolduğu veya geçersiz olduğu durumlarda.

Cache’in birden fazla sunucu veya lokasyonda dağıtılarak saklandığı bir yöntemdir.

Cache’te yer açmak için eski veya kullanılmayan verilerin otomatik olarak kaldırılmasıdır.

Yüksek performanslı, genel amaçlı, dağıtık bir nesne caching sistemidir.

Açık kaynaklı, anahtar-değer depolama yapısında bir in-memory veritabanıdır. Veriyi RAM’de saklayarak hızlı erişim sağlar.

Veritabanı caching, veritabanı sorgu sonuçlarını saklar, CDN ise genellikle web içeriğini (resimler, CSS, JS) coğrafi olarak dağıtılmış sunucularda saklar.

Bellek tüketimi, veri tutarsızlığı riski ve cache yönetiminin karmaşıklığı.

Farklı cache kopyaları arasında veri tutarlılığının korunmasını ifade eder.

Bir cache öğesinin ne kadar süreyle saklanacağını belirten zaman dilimidir.

Veri hem cache’e hem de ana depolama alanına (örn. veritabanı) eşzamanlı olarak yazılır.

Veri önce cache’e yazılır. Belirli bir koşul veya süre sonunda ana depolama alanına yazılır.

Verinin sadece gerçekten ihtiyaç duyulduğunda yüklenmesi yaklaşımıdır.

Verinin önceden yüklenmesi ve gerektiğinde hemen kullanılabilir olması yaklaşımıdır.

Veritabanındaki belirli olaylar veya değişiklikler üzerinde gerçekleşen aktivitelerin kaydedildiği kronolojik bir kayıttır.

Normalizasyon, veritabanı tasarımını optimize etmek için tekrarlanan veriyi ortadan kaldırmak ve veri bütünlüğünü sağlamak amacıyla yapılan bir süreçtir.

Veri tekrarını azaltmak, veri bütünlüğünü sağlamak ve veritabanı tasarımını optimize etmek için normalizasyon yapılır.

Bir tablonun her sütununun atomik değerlere sahip olduğu ve her sütunun benzersiz bir değere sahip olduğu normal formdur.

1NF’de olan bir tablonun, anahtar olmayan tüm sütunlarının tamamının anahtar sütuna tamamen bağlı olduğu normal formdur.

2NF’de olan bir tablonun, anahtar olmayan sütunların diğer anahtar olmayan sütunlara bağımlı olmadığı normal formdur.

3NF’de olan bir tablonun, tüm belirleyicilerinin kandidat anahtar olduğu normal formdur.

Bir tablonun multi-valued bağımlılıklarından arındırıldığı normal formdur.

Veri tekrarının azaltılması, veri bütünlüğünün artırılması, sorgu performansının iyileştirilmesi ve veritabanı değişikliklerinin kolaylaştırılması.

Bazı durumlarda performansın düşebilmesi ve karmaşıklığın artması

Veri tekrarlarını ve bağımlılıklarını belirlemek, veritabanını 1NF, 2NF, 3NF ve gerektiğinde diğer normal formlara getirmek

Bir tablodaki kayıtları benzersiz şekilde tanımlayan bir veya daha fazla sütundur.

Bir sütunun değerinin, başka bir sütunun değerine bağımlı olduğu durumdur.

Bir sütunun değerinin, bir bileşik anahtarın tüm sütunlarına bağımlı olduğu durumdur.

Bir sütunun değerinin, bir bileşik anahtarın sadece bir kısmına bağımlı olduğu durumdur.

Performansı artırmak için normalizasyonun kısmen geri alınması sürecidir.

Anahtar olmayan bir sütunun, diğer anahtar olmayan bir sütuna bağımlı olduğu durumdur.

Veritabanı etkinliklerinin izlenmesi, kaydedilmesi ve değerlendirilmesi sürecidir.

Veri bütünlüğünü, güvenliğini ve veritabanı yönetim sistemlerinin uyumunu sağlamak.

Veri ihlallerini, yanlış kullanımları tespit etmek ve uyumluluk gereksinimlerini karşılamak için.

Oturum açma denemeleri, veri değişiklikleri, sorgular ve sistem değişiklikleri.

Belirli olaylar meydana geldiğinde otomatik olarak başlatılan denetim türüdür.

Büyük veri hacmi, performans düşüşleri ve yanıltıcı alarm oranı.

Veritabanı yönetim sisteminde (DBMS) bulunan denetim ayarları ve araçları kullanılarak.

Genellikle özel denetim log dosyalarında veya ayrı bir denetim veritabanında saklanır.

Olası tehditleri ve riskleri önceden tespit etmek için gerçekleştirilen denetim türüdür.

Denetim kayıtlarının yetkisiz erişim, değiştirilmesi veya silinmesi.

Belirli bir olay veya ihlal meydana geldikten sonra gerçekleştirilen denetim türüdür.

Hassas verinin, denetim veya test sırasında orijinalini gizlemek için değiştirilmesidir.

IBM Guardium, Oracle Audit Vault, McAfee Database Activity Monitoring.

Denetimin ne zaman, nasıl ve kimler tarafından gerçekleştirileceğini belirleyen kurallar ve prosedürler setidir.

Aktif denetim, sorgu performansını bir dereceye kadar yavaşlatabilir, ancak modern sistemlerde bu etki genellikle minimaldir.

Genellikle sadece yetkilendirilmiş veritabanı yöneticileri, güvenlik uzmanları veya uyum görevlileri.

GDPR, HIPAA gibi yasalar, belirli verilerin nasıl saklandığına ve erişildiğine dair denetim gerekliliklerini belirler.

Veritabanının belirli bir zamandaki durumunu değerlendiren denetim türüdür.

Hataların veya ihlallerin tespiti, sistem güvenliğinin artırılması, uyumluluk gereksinimlerinin karşılanması.